THIỀN CA PHẠM DUY
|
27-08-2013, 12:16 PM
(Được chỉnh sửa: 27-08-2013 12:19 PM bởi dieuquang.)
Bài viết: #1
|
|||
|
|||
THIỀN CA PHẠM DUY
Mời xem, tình cờ gặp sau khi tò mò muốn biết tác già một bài nhạc
THIỀN CA Bản chất sống và sáng tác của Phạm Duy, do đó, vừa có chất Thiền vừa phản Thiền. Bản chất đó được hiện thực hoá, âm nhạc hoá trong THIỀN CA. Cái cõi thinh không muôn chiều của Phạm Duy đã trực cảm trong lời ca của bài LỮ HÀNH cách đây 40 năm, phải đến thiền ca mới mở ra toàn diện trong âm nhạc. Bước vào Thiền Ca là một thinh không vô tận, vang trong thang âm mà chúng tôi tạm gọi là gian âm: âm nhạc trong không gian và âm nhạc trong thời gian. Hoà âm của Duy Cường ở đây là một thử nghiệm: nghiệm âm. Âm nhạc, bình thường chỉ là nghệ thuật âm thanh dội lên trong một khoảnh khắc thời gian nhất định. Nhưng ở đây, Duy Cường đã tạo được chiều dày thứ hai: chiều dày không gian rồi từ đó biến tiết, tạo thêm các chiều khác: dương gian, nhân gian... khiến cõi thinh không của Phạm Duy dày thêm, sâu thêm, biền biệt, trở thành vô cùng vô tận... Cõi thinh không ấy, do đó, không chỉ là một không gian thuần túy mà còn là cõi không sinh động, cõi không đầy ắp sinh trùng, những vi bản của đời sống. Giữa không gian sinh động ấy, giọng ca Thái Hiền, xuất thần, cất lên, mê hoặc, quyến rũ người nghe từ lúc nhập thiền: Thiền Ca 1 THINH KHÔNG Thinh Không Trống trải mênh mông Rộng rãi vô cùng Cao thấp vô lường À à a a bỗng Ðầy ắp sinh trùng Tất cả là tôi Mà cũng là chung... Bản chất thiền lộ ra rõ hơn khi ý thức vô ngã từ từ xâm nhập thinh không âm nhạc : tất cả là tôi mà cũng là chung. Về phần nhạc, Pham Duy cống hiến cho người nghe một vũ trụ âm thanh mới lạ, khác xa với những tiết điệu mà chúng ta quen nghe từ trước tới giờ. Phần nghiệm âm của Duy Cường đưa thính giả vào một thế giới giàu âm sắc. Cái thinh không đầy ắp sinh trùng ấy là một vũ trụ hành tinh có hai dòng sữa tình yêu đồng quy ở một điểm tạo ra sự sống. Rồi cái vũ trụ hành tinh ấy cũng chỉ là hư vô, hư ảo: Thinh Không Vắng vẻ trầm ngâm Lặng lẽ âm thầm Yên tĩnh vô cùng À à a a bỗng Rộn rã tưng bừng Nhất nhất trùng trùng Nhưng cũng là không... Nguyên lý của cuộc đời tiềm ẩn trong tiếng võng. Tiếng võng đưa nằm trong tiềm thức chúng ta từ thuở ấu thời. Ðến tuổi hoàng hôn, người nghệ sĩ tóc trắng gẫm lại, thấy cõi tử, cõi sinh, cõi tình, cõi hận, núi đợi, vực chờ, niềm vui, nỗi khổ... THIỀN CA 2 nằm trong cấu trúc tiếng võng xa xưa: chao đảo giữa đôi bề tương đối. Nhưng chính cảm giác đu đưa ấy cũng chỉ là ngoại tưởng. Cập bến giác rồi thì ở đâu, tâm cũng lặng, tâm không đu đưa: Tôi nằm đó... nằm im mọi chỗ. Sự trùng hợp tiếng võng mẹ ru với nguyên lý tương đối là một thực chất hiện sinh trong cuộc sống và hiện diện trong Phạm Duy con người và tác phẩm. Nhạc sĩ linh cảm và sống điều đó từ thuở ấu thời, chìm trong tiềm thức, rồi một chiều nao, nằm trên chiếc võng đưa, trưa hè, tại Thị Trấn Giữa Ðàng, Phạm Duy thấy tất cả. Ðột xuất và trực ngộ. Thế là Thiền. Không cần giải thích. Những ''nhời bàn'' ở đây chỉ là một cách se sua, hoa lá cành, cho vui, vậy thôi. Thiền Ca 2 VõNG Tôi nằm võng, võng đưa võng đưa Tôi nằm võng, võng đưa võng đưa Ha, trần gian lạc thú Ha, tiên cảnh phiêu du Cõi tử, cõi sinh Cõi tình, cõi hận Núi đợi, vực chờ Niềm vui, nỗi khổ Tôi nằm võng, võng đưa võng đưa Tôi nằm võng, võng đưa võng đưa Tôi nằm đó Nằm im mọi chỗ... Những yếu tố chính của cuộc đời như tình yêu, khổ đau và cái đẹp đều chênh vênh. Cho nên lúc nào thấy hạnh phúc thì hưởng ngay hạnh phúc. Ðừng chờ đợi, đừng đòi hỏi. Thiền Ca 3 THẾ THÔI Một vườn hồng Một vườn hồng Một vườn hồng Chao ôi, rất nhiều gai đâm Một cuộc tình Một cuộc tình Một cuộc tình Thật bền, rồi cũng chênh vênh Một giọt lệ Một giọt lệ Một giọt lệ Mặn nhạt, đau thương, hạnh phúc Một cuộc đời Một cuộc đời Một cuộc đời Ừ, chỉ cần thế thôi. Hạnh phúc là một loài hoa không tên, không sắc không hương, mà như lòng tôi lộng lẫy thơm lừng toả ra bốn hướng. Nhạc ở đây mời gọi, dịu dàng đắm say, mê hoặc. Nhạc toả mùi hương và tiếng hát Thái Hiền đã đem vào thính thị cả bốn trùng dương quyến rũ. Thiền Ca 4 KHÔNG TÊN Một loài hoa không tên Không sắc không hương Mà như lòng tôi Lộng lẫy thơm lừng Toả ra bốn hướng Một ngọn suối không tên Bé nhỏ, ngoan hiền Mà như lòng tôi Nổi sóng lên đường Thành bốn trùng dương Và lòng tôi không tên Như suối, hoa tiên. Nếu tình yêu đó mở cửa cho Phạm Duy bước vào vô tận từ thuở LỮ HÀNH thì đến THIỀN CA, bản chất vô ngã của tình yêu mới được Phạm Duy trải ra tới nguồn cội. THIỀN CA 5 mang tên XUÂN. Xuân là mùa Xuân, Xuân cũng có thể là tên một người, nhưng đây Xuân là Tình yêu. Khi hát câu người người hung dữ, trừ tôi, chớ tưởng ''tôi'' là Phạm Duy. Không, tôi đây là Xuân, Tôi đây là: Xuân con bướm hút nhụy xuân tình, là gió xuân hồng, là cơn xuân vũ, là ý thơ nồng trang giấy xuân thư... Phạm Duy giải thích về nhạc lý: nhạc ban ngày, mở đầu là những nét roi, nhát chém của cuộc đời. Rồi là những lời vãn ca. Rồi nhạc trở nên mặn mà, tha thiết ... Ðối với người nghe thì ở đây bản chất vô ngã hay sự tan loãng của con người trong nhau -- mất đi trong nhau -- đã được cất lên dịu dàng qua giọng hát Thái Hiền băng trinh: Tôi là tôi, tôi cũng là em, em là tôi, em cũng là anh... Và không phải ai cũng thấy được những ''mất mát'' đó. Phạm Duy xưng tụng tình yêu từ hơn nửa thế kỷ nay, sáng tác những bản tình ca tha thiết nhất cho nhiều thế hệ yêu đương. Nhưng chỉ trong THIỀN CA, Phạm Duy mới thấy đến tận cùng bản chất tình yêu. Sự trực nhận ấy là thiền, là sức mạnh của sự sống. Thiền Ca 5 XUÂN Bội bạc, dối trá cả rồi Người người hung dữ, trừ tôi Hận thù, chém giết bời bời Rồi người chết hết, còn tôi Lối cũ mỏi mòn năm tháng Ngăn che người vắng tiếng cười Muốn tới được bờ sông giác An nhiên hát nhỏ, cùng tôi Tôi là tôi, tôi cũng là em Em là tôi, em cũng là anh Là Xuân con bướm hút nhụy xuân tình Là gió xuân hồng, là cơn xuân vũ Là ý thơ nồng trang giấy xuân thư. THIỀN CA 6 đẩy đưa sức mạnh ấy vào cuộc tình mà ngôn ngữ bình thường gọi là sóng tình. Sóng tình được thể hiện trên một âm điệu trữ tình, âm hao ả rập, mang nét dục tính. Sóng tình ở đây không ẩm ướt, cô đọng và mong manh. Chợt đến -- đột xuất -- và cũng chợt đi như chưa từng hiện hữu: Ta chưa ôm em thì mất em... Thiền Ca 6 CHIỀU Trong chiều lên Có loài người và cây cỏ Hát êm Ta tìm em Và gặp em... Ta lôi em về Ta kéo em đi Nâng em lên Trời Ðem xuống âm ty Chôn em trong lòng Xong lấy em ra Trong chiều lên Có loài người và cây cỏ Hát êm Ta tìm em Và gặp em Ta chưa ôm em Thì mất em. THIỀN CA 7, Phạm Duy tổng kết đời tình, quan niệm và bản chất yêu đương của chính mình: vừa chung tình, vừa đa tình: Thiền Ca 7 NGƯỜI TÌNH Người tình tuyệt vời Trăm năm tình ái Tình người vời vợi Trăm lối nghìn nơi Người tình tuyệt vời Thật thà gian dối Yêu một vạn người Như một người thôi Người tình tuyệt vời Trăm năm tội lỗi Người cũng là người Ban phát niềm vui Hai mươi tuổi đời Yêu như hổ đói Nhưng cũng là mồi Hiến dâng cho người Hai mươi tuổi trời Yêu không kịp nói Bẩy mươi tuổi rồi Yêu cũng vội thôi Người tình tuyệt vời Từ đầu từ cuối Thắng bại chẳng đòi Mất còn chẳng ai Người tình tuyệt vời Ðường tình đi mãi Thất tình ngày rày Thoả tình ngày mơi... THIỀN CA 8 mở rộng tình yêu sang tình đời: ăn, chơi; sống, chết; yêu, ghét; khóc, cười; nhớ, quên... những yếu tố bao trùm tất cả nổi trôi của kiếp người. Niềm lạc quan của Phạm Duy với cuộc đời được thể hiện qua tiếng nhạc mà Phạm Duy gọi là nhạc cười. Ở đây mới thật là an nhiên, tự tại. Tiếng nhạc, lời ca đơn giản tối độ, tối đa: Ăn cho vừa, chơi cho thật, sống cho thẳng, chết cho ngay... không có triết lý. Không cần triết lý. Sống và hát được như vậy đã là đời rồi, là đã đời rồi. Là cõi giác đấy ! Thiền Ca 8 RĂN Ăn cho vừa Chơi cho thật Sống cho thẳng Chết cho ngay Yêu cho lâu Ghét cho mau Khóc cho đầy Cười cho rõ Há há há Ha ha ha ! Nhớ ơn người Quên thù ai Nhớ điều buồn Quên điều vui Nhớ tình này Quên tình khác Nhớ mình rồi Quên mình luôn Ha ha ha Ha ha ha ! Nếu cõi đời là cõi tạm thì dại gì chúng ta không đi chơi cõi khác: Phạm Duy rong ca nơi thiên đàng và địa ngục trong THIỀN CA 9, thì mới hay thiên đường kia cũng tối om và tưởng địa ngục đen, ngục sáng hơn đèn. THIỀN CA 9 phá vỡ ảo tưởng: tốt-xấu, trắng-đen, thiên đàng-địa ngục. Vì tất cả chỉ là tương đối. Bản chất con người đu đưa giữa hai bờ đen-trắng. Vậy phân biệt làm chi? Hình ảnh Thượng Ðế bên cạnh thiếu nữ khoả thân có thể cảm nhận thế nào cũng được nhưng nó chứng minh không có thánh thần, Thượng Ðế chỉ là người với những yêu thương, khát vọng thầm kín nhất. Thiền Ca 9 THIÊN ÐƯỜNG ÐỊA NGỤC Vượt chín tầng mây tới Thiên Ðường này Tìm em chín nắng và chín mưa bay Thấy em khoả thân đứng bên Ngọc Hoàng Nữ thánh nam thần, đèn đóm sáng choang. Làn gió trần gian thoát lên tầng trời Làm cho huyên náo một cõi Thiên Thai Gió tôi lên thì tắt đi đèn đóm Mới hay Thiên Ðường kia cũng tối om. Chín vạc dầu sôi đường vào Ðịa Ngục Gặp em bội tình, tội gốc em mang Em chọn nhục hình, giàn thiêu lửa đốt Lửa cháy ngụt ngàn quỷ sứ la vang Khổ lụy tận cùng là thoát đau thương Tưởng Ðịa Ngục đen, ngục sáng hơn đèn. Tìm em cao thấp chỉ là ảo vọng Thôi ! Ở lưng chừng Nhớ nhau mà sống. THIỀN CA NHÂN QUẢ kết thúc cuộc đăng trình bằng một vòng tròn, tròn như viên đạn, tròn như trái đất, tròn vòng vũ trụ, vòng tử sinh, vòng luân hồi, vòng tay ôm ấp, vòng thai bụng mẹ... nhạc tha nhân. Từ viên đạn đồng, công cụ của chiến tranh, một thứ tay sai chuyên nghề sản xuất những vũng lầy xương máu, Phạm Duy đã vê vết máu bọc đạn, sấy khô những đau thương, cô lại thành hạt bụi. Hạt bụi tái sinh thành trái tim trên một trần gian yên lành, yêu thương, tha thứ: Thiền Ca 10 NHÂN QUẢ Tròn như viên đạn đồng đen Ðã khô vết máu quên miền chiến tranh Tròn như trái đất yên lành Muôn loài như một cõi sinh vẹn toàn. Tròn anh tim trẻ miên man Trái tim trăm tuổi mới hoàn cơ duyên. Tròn em tung toé cánh tiên Chim không mỏi cánh triền miên phận mình Tròn như lời hứa chung tình Chưa tròn nhân quả tái sinh còn nhiều. Hứa hẹn tái sinh còn nhiều chấp theo ý nhạc và lời thơ thì không phải là cái nghiệp nhân quả thông thường, mà là một thứ thông điệp của hy vọng: tái sinh trong sáng tạo, trong sự trường tồn của con người, vĩnh cửu của nghệ thuật. Toàn bộ tác phẩm của Phạm Duy nói lên niềm lạc quan về con người, về sức sáng tạo và đồng thời sự tiếp cận với vĩnh cửu. THIỀN CA nằm trong toàn bộ ấy. Cả một cuộc đời vần vật trong chiến tranh, Phạm Duy ghi lại một chữ QUÊN: Ðến viên đạn đồng còn quên được, huống chi con người. Chữ quên đó là cõi tâm của người nghệ sĩ lặng trong cõi thiền sâu xa nhất. Sáng tác là động tác phản lại bản thân: là đi tìm cái vĩnh cửu và cái vĩnh cửu chỉ có được sau cái chết. Nhưng bản thân con người sợ chết và chống lại cái chết. Vậy sáng tác là nghịch lý của bản thân. Phạm Duy không thoát khỏi quy luật ấy: THIỀN CA là một tác phẩm tổng hợp những nghịch lý của Phạm Duy trong cuộc đời và tác phẩm. BÀ CON NÀO MUỐN NGHE THỬ XIN CLICK http://www.nhaccuatui.com/playlist/muoi-...MIV5e.html |
|||
|
Đang xem chủ đề này: 1 Khách